Oud Arenberg 83 Putten Weiden
Observatie
Schuur:
De schuur ligt afgelegen op een weide in het natuurgebied Putten Weiden en maakt deel uit van de landschaphistorische context van deze regio. In de laatste jaren zijn dit soort boerderijtypes massaal afgebroken waardoor dit overgebleven exemplaar erg zeldzaam en zelfs uniek voor de regio is geworden. Na bevraging van omliggende bewoners blijkt dat er reeds een aanvraag voor subsidies ingediend is. De toekomstige werken zijn dan ook in de eerste instantie gericht op de instandhouding van de schuur, dan op een volledige restauratie.
Omgeving:
De schuur bevindt zich in een doodlopende straat vlakbij de Maalderij en de Waaslandhaven met dijk. Deze wolfsdakschuur is gelegen in de 17e eeuwse Oud Arenbergpolder, ten oosten van de dorpskern Kieldrecht. Deze regio situeert zich in het natuurgebied "De Putten", bestaande uit Putten Weide (52 ha) en Putten West (70 ha). Dit uniek gebied wordt gekenmerkt door zijn gezouten ondergrond en vochtige weilanden die een uitzonderlijk aantal zelfdzame planten- en vogelsoorten aantrekken. Het hele jaar door is dit een broed, overwinterings- of doortrekgebied voor allerlei vogels. Omwille van het zilte karakter vriest het water van de kreken minder snel dicht en kunnen de vogels er rusten en voedsel zoeken.
Geschiedenis
Een aantal van de hoeves van de Oud Arenbergpolder dateren waarschijnlijk uit de periode onmiddellijk na de 17e eeuwse inpoldering. Dit geldt niet voor de desbetreffende polderschuur te Oud Arenberg nr. 83. Op basis van de kaart van Hattinga kan gesteld worden dat de site in 1745 nog niet bebouwd was
Uit de kaart van Ferraris (1771‐1777) blijkt wel bebouwing, op de site van het huidige Oud Arenberg nr. 83, te zijn. Op de kaart is een ensemble van enkele gebouwen te zien. De inplanting verschilt echter van de huidige ligging van de schuur. Toch kan men op basis van deze bevindingen een laat‐18e eeuwse kern vermoeden. De polderschuur zelf is van een latere datum.
Op de kaart van Vander Maelen (1846‐1854) is de inplanting van de polderschuur wel dezelfde als de dag van vandaag. Men kan bijgevolg 1854 vooropstellen als onbekend tijdstip om het bouwjaar van de schuur aan te duiden.
De schuur had een historische waarde. Het werd gebruikt in de landbouw voor het stallen van vee en deed dienst als opslagplaats van de graanoogst. De schuur onder het typische wolfsdak is opgevat als een langsschuur met ingangen op de kop (west- en oostzijde).
De geschiedenis van het poldergebied kan worden teruggevonden in het hoofdstuk OAB83 in het boek.
Materiaal
De gevels bestaan uit rode baksteen. De ingangspoorten bevatten houten beplanking waarvan de meeste uit hun hengsels zijn gewaaid en beschadigd zijn. Het dak is bedekt met eterniet platen.
Route
De alleenstaande schuur bevindt zich niet vlak aan de straatkant maar ligt centraal gelegen op het domein. De rode baksteen muren vallen wel meteen op. Er zijn restanten terug te vinden van een kasseien baan die leidt tot de voormalige ingang van de schuur. Dit is momenteel de minst toegankelijke kant van de schuur omwille van de begroeiingen.
Doorwandeling
Momenteel kan de doorwandeling maar op één manier worden uitgevoerd en dat is aan de westzijde. Het is in de nabije toekomst echter de bedoeling dat de doorwandeling langs de drie kanten van de schuur kan plaatsvinden. Dit op voorwaarde dat de ongecontroleerde beplanting verwijderd zal worden.
Stabiliteit
De schuur bevindt zich in redelijk goede staat, in vergelijking met de andere wolfsdakschuren in de buurt. De dragende structuur is opgebouwd uit houten kolommen en balken. Alle balken zijn met houten pen- en gatverbindingen verbonden en zijn nog steeds terug te vinden in hun originele staat.
Het wolfsdak bestaat uit golfplaten waarvan er enkele zijn losgekomen en één helemaal verdwenen is. Via de zuidzijde komt op de zolderkamer (knechtenkot) water binnen. De houten structuur die nu nog intact is dreigt onherstelbaar beschadigd te worden als het dak niet wordt gedicht. Via de noordzijde komt water binnen door een kapot dakvenster. Hierdoor is een deel van het houtwerk van de stalling aangetast
De poort aan de westzijde is volledig verrot en de hengsels zijn uit de muur gevallen. Hetzelfde geldt voor de poorten en deuren aan de oost- en noordzijde.
De muren hebben geen dragende functie. Het metselwerk vertoont op verschillende plekken sporen van herstelling. Dit is vooral te zien bij de noordelijke gevel. De zuid- en westgevel daarentegen vertonen heel wat scheuren en een opvallende bolling.
Bouwmethodiek
De driebeukige schuur is onderverdeeld in drie traveëen door twee paar hoge stijlen. Het dakgebinte bestaat uit drie lagen verankerde trekbalken. Op de onderste laag, die ondersteunt wordt door korbelen, rust een platvorm dat het knechtenkot herbergt. Aan de zuidzijde is er een houten wand opgetrokken die loopt van het platvorm tot aan het dak. De kepers van het dakgebinte worden gestut door gordingen die gedragen worden door schoren. De schoren zijn bevestigd aan de dakstijlen.
De grote trekbalken van de middenbeuk zijn verankerd in de stijlen. Dit kan er op wijzen dat de verschillende elementen van de kapconstructie oorspronkelijk zouden kunnen zijn. Enkel de balken die de zuidelijke wand van het knechtenkot mogelijk maken, zijn genageld. Op de meest westelijke balk is een telmerk waar te nemen, wat er op wijst dat deze balk gerecupereerd werd. De zuidelijke stijlen van de kapconstructie bevatten geen telmerken. Mogelijk zitten de telmerken verborgen achter de beplanking van het knechtenkot. Gezien de gaafheid van de balken, in tegenstelling tot de stijlen aan de noordelijke kant van de schuur, kan men veronderstellen dat deze balken later vervangen werden. Waarschijnlijk is de recuperatiebalk in de wand van het knechtenkot een onderdeel van de toen vervangen zuidelijke stijlen. De noordelijke stijlen hebben wel telmerken op de noordelijke flanken, bovenaan ter hoogte van de standvinken. De telmerken staan in de juiste volgorde, wat de veronderstelling staaft dat het om de originele elementen van de kapconstructie uit de eerste helft van de 19de eeuw gaat.
De aanwezigheid van telmerken en de traditionele opbouw van gebinte is niet voldoende om te wijzen op een oude kern. Het kan ook getuigen van een eerder geleidelijke overgang in een ruraal gebied van een oude naar een meer moderne houtbouwtechniek. De zuidelijke stijlen zijn hier een duidelijk voorbeeld van.
Grondonderzoek
Het bodemtype bij deze schuur is zandleembodem. De grond rond het gebouw is grasland.
Download analyse tekeningen hier: Downloads
Faze 1: winddicht
In 2021 werden de eerste instandhoudingswerken gestart. Aan de straatkant werden de grachten en ligusterhaag naar zijn oorspronkelijke vorm gesnoeid. De uitheemse sparren langs de ontoegankelijk geworden kasseinweg werden verweidert en het achterliggende terrein werd volledig gerooid en opnieuw ingezaaid met gras. Rond de schuur werden alle bossen verwijderd en de kasseiweg werd gedeeltelijk terug zichtbaar gemaakt.
Ook in de schuur werden heel wat ruimingswerken uitgevoerd. Doorheen de jaren was de schuur volgestouwd met grof vuil, jute zakken, houtopslag en nog veel meer.
In een eerste faze werd het gelijkvloers van de schuur volledig geruimd, in een tweede faze het knechtenkot.
Originele elementen zoals de houten inzaaikar, hengsels en ijzerwerk en allerlei attributen werden behouden.
In totaal werd meer dan 700 kilo grofvuil en houtafval uit de schuur verwijderd. Al dit afval werd gesorteerd en afgevoerd met verschillende containers.
Aan de oostkant van de schuur werden alle struiken verwijderd. Er werd ook een poort vervangen met inheems grenen. Ook het wc-deurtje werd hersteld.
Aan de westkant was de poort volledig weggerot en uit de muur gevallen. deze werd vervangen met behoud van het origineel beslag.
Alle lekken in de asbesten dakbekleding werden voorlopig dichtgemaakt. in een volgende faze is het de bedoeling het asbestdak te vervangen.
Steun ons project en doe een gift op het rekeningnummer BE64736075755852
Mogelijke programma's
In het kader van de programmaschuren werd er ook voor deze schuur een geschikt programma uitgedacht. Dit staat los van later onderzoek en zal ook niet meegenomen worden in de eindprojecten, maar is conceptueel bedacht voor we ons verdiepten in Oud Arenberg 83 en zijn structurele staat. Een mogelijk programma voor deze schuur zou een observatieschuur kunnen zijn. Zoals hierboven vermeld is er in dit gebied heel wat te beleven en komen er heel wat vogels in deze regio voor. In de zomer komen er weidevogels tevoorschijn wat dan in de winter meer ganzen zullen zijn. De rustige omgeving waarin de schuur zich bevindt is dus een ideale plek voor wandelaar en natuurliefhebber. Wat dus vooral opvalt is de omgeving rondom de schuur. Er is een onbelemmerd zicht op de kreken en de natuur. Ons programma wil hierop het accent leggen, reden waarom een observatieplek voor ons een ideaal concept leek.
Bij verder onderzoek naar de schuur heeft elk van ons een conceptueel idee uitgewerkt als nieuw programma, ingreep voor Oud Arenberg 83. Deze ontwerpen kan je terugvinden bij het tabblad "eigen projecten".