Observatie

De Groothofschuur behoort tot een grotere gebouwengroep die in het midden van de 19e eeuw gebouwd werd als hertoghoeve door de Hertogen van Arenberg (Prosper van Arenberg). Deze adellijke familie was een belangrijke speler in de ontstaansgeschiedenis van de regio, deze hertoghoeve was dan ook een primaire uitvalbasis. Het oorspronkelijke erf bestond uit een woonhuis met dwars daarop bedrijfsgebouwen, drie grote wolfsdakschuren en parallel aan de overkant twee paardenstallen. Vandaag zien we dat het originele woonhuis vervangen werd door een villa (wel nog altijd met een wolfsdak) met een moderne bijbouw. De bedrijfsgebouwen dwars op het woonhuis staan nog altijd recht, zij er ook een bijbouw plaatsvond. Slechts één van de drie grote wolfsdakschuren bestaat vandaag nog. De meest noord-oostelijk gelegen schuur werd vervangen door een modernere variant met een vergelijkbare omvang. De paardenstallen parallel aan het woonhuis werden geconverteerd tot privaat beschikte wooneenheden.  Het oudste gebouw op de site is het L-vormige (voormalige) bedrijfsgebouw, dwars op het oorspronkelijk woonhuis. Vandaag staat deze bekend als De Maalderij, waarvan het oudste gedeelte gebouwd werd als koetshuis. Het gebouw steunt op dunne externe steunberen. Rond 1892 werd het koetshuis omgevormd tot een ruimte die onder andere een stoommachine huishoudt en werd het gebouw uitgebreid met een woonhuis haaks erop (vandaar de L-vormige plattegrond). De machinekamer werd nadien ook nog een tijd gebruikt als noodkerk voor de plaatselijke bevolking. Een kruis op het dak is hier nog altijd getuige van. In 1898 werd een deel van de 'nieuwbouw' opnieuw geconverteerd tot melkerij. Vandaag wordt dit gebouw uitgebaat als toeristische attractie, waar bezoekers de originele machinerie kunnen aanschouwen. De Maalderij wordt gezien als de toegangspoort tot het Groot Grenspark Saefthingen, wat de volledige site, inclusief polderschuur, tot een enorm interessante toeristische onderneming maakt. 

Bij het bezoeken van de schuur sprong vooral de enorme omvang van het bouwwerk meteen in het oog. De schuur staat dwars op de straat ingeplant. De benadering tot de schuur is als van een langsschuur, maar er zijn ook dwarse deuropeningen. De hoofddoorgang lijkt voornamelijk aan de kopse kanten te zitten. We kregen helaas geen toestemming om de schuur te betreden om dit te bevestigen. Aan de zuidwestelijke gevel vinden we nog houten beplanking terug, alle andere gevels zijn uit baksteen opgebouwd. Uit bronnen van erfgoedzorg vernemen we dat de schuur oorspronkelijk reeds uit bakstenen opgetrokken werd en dus niet gaandeweg versteend is. Ook maakten we hieruit op dat het ging om een vierbeukige schuur. Bij navraag blijkt de schuur onteigend te zijn door de Vlaamse overheid, maar wordt nog steeds 'verpacht'. Zowel geschreven als gesproken bronnen geven hierover tegenstrijdige informatie. Vooral de geschiedenis, de totaliteit van de schuur binnen het erf en de enorme omvang van de schuur spraken ons enorm aan bij het bezoeken.

In de wijdere omgeving ligt het natuurgebied Grenspark Groot Saefthinge, de grens met Nederland, accommodatie het Lindenhof en café Den Angeluus. Iets verderop vinden we ook de hoeve 't Weideland terug, waar streekproducten en lokaal geproduceerd goed gemaakt wordt.

Geschiedenis

De schuur werd gebouwd in het midden van de 19e eeuw en duikt voor het eerst op in schetsen van omstreeks 1893. Hij maakte destijds deel uit van een grote herenhoeve die volgens kadastrale documenten gebouwd werd in 1856, twee jaar na de inpoldering van de Prosperpolder door de hertogen van Arenberg. Diezelfde adellijke familie had ook de schuur, herenhoeve (Prosperhoeve) en het gehele complex (Groothof) in handen.

De gehele site kan gezien worden als een getuigenis van het ontstaan van de Prosperpolder en de ontwikkeling van Linkerscheldeoever. Daarbij was de schuur dus een belangrijke speler in het zogenoemde polderkapitalisme en de bloei van de gehele omliggende regio.

Kort na de bouw van dit complex ontwikkelde zich een gemeenschap rond het gehucht, met als eerste nieuwe nederzettingen drie hoeves die aangestuurd werden vanuit de Prosperhoeve: de Petrushoeve, de Engelbertushoeve en de Antoniushoeve. Dit zorgde voor de exploitatie van de omliggende poldergronden. 

De hoeve en de schuur zijn dus bijgevolg een symbool voor de inpoldering, arbeid en het polderkapitalisme dat de drijfveer was achter de plaatselijke bloei. Tal van families konden zich hier als rechtstreeks gevolg van de hoeve settelen en in welvaart leven.

Materiaal

De schuur bestaat uit de nog originele bakstenen. Daarnaast werd er ook gebouwd met hout en golfplaten.

Zichten

Zoals eerder vernoemd kregen we helaas niet de kans het interieur van de schuur in levende lijve te bezichtigen. Uit bronnen konden we vernemen dat door de spleten en kieren van het dak een heel mooi lichtspel ontstaat binnen en dat het interieur niet in duisternis gehuld is bij het betreden. Rondom de schuur is er zicht op de omliggende historische gebouwen, de ver uitstrekkende weilanden en het GGS.

Route

De wolfsdakschuur bevindt zich in een lus die 2 straten samenbrengt en is één van de enige schuren die dus rond om rond vrij is. De schuur kan bewonderd worden langs alle zijden, en ook aan iedere zijde bevinden zich openingen.

Doorwandeling

Tal van poorten zijn aanwezig en bieden ons de mogelijkheid om de schuur te doorkruisen langs de richting die wij opteren. Die zou volgens de route langs de kopse zijde het meest ideale zijn.

Biodiversiteit

Het Groot Grenspark Saefthingen ligt naast de site.

Stabiliteit

De schuur is in redelijke staat. De draagstructuur is opgebouwd uit houten kolommen en balken. De gevels zijn opgebouwd uit baksteen. Lokaal in de zijgevel is er een houten beplanking voorzien. Aan de andere zijgevel zijn er voorlopige ankers geplaatst die het instorten/omvallen van de gevel moeten tegengaan. Het dak is bekleed met golfplaten. Het schrijnwerk bevindt zich in een redelijke maar verweerde staat.

Bouwmethodiek

De Groothofschuur is een grote vierbeukige polderschuur met zeven traveeën en een wolfsdak. De nok staat loodrecht op de straat en het dak bestaat uit golfplaten. Op originele schetsen is het vroegere strodak nog te zien. Eén van de langsmuren bestaat nog grotendeels uit hout. Op de kopse gevels zitten muurvlechtingen.

Grondonderzoek

Uit bodemonderzoek blijkt dat deze schuur zich bevindt in een zeer weinig erosiegevoelig gebied. De grond valt onder de noemer 'matig natte lemige zandbodem zonder profiel'. De grond rondom wordt gebruikt voor groenten, kruiden en sierplanten; granen, zaden en peulvruchten, fruit, noten, als grasland en tot slotte ook voor voedergewassen. Het gaat hier specifiek over wintertarwe, wortels, grasklaver en peren.

Andere 

De volledige Prospersite met het Groothof, de Prosperhoeve en de herenhoeve werd erkent als beschermd dorpsgezicht in 1982. Het advies van de KCML werd gemotiveerd door de benadering van de site "als nederzetting van 1851, ingeplant na de indijking van de polder op initiatief van de hertog van Arenberg."

Ten gevolge van dit besluit mag er dus niet zomaar aan de schuur gesleuteld worden. Een doordachte, respectvolle en geïnformeerde aanpak van het gebouw is nodig. 

Mogelijke programma's

De Groothofschuur als 'SMULSCHUUR' dient als een gelegenheid om bezoekers te laten 'smullen' van een vleugje lokaal geproduceerd goed. 

Door de nabijheid van een actieve boerderij die streekproducten maakt, lijkt het ons een logische stap om bij deze schuur een centrum/markthal/promotieschuur te ontwerpen, om deze lokale producten te huisvesten. De grootte van de schuur maakt het mogelijk om dit op een omvangrijke manier te doen. 

Verder is de schuur een belangrijke schakel in de geschiedenis van de regio. Het ontstaan van de Prosperpolder kan hier gesitueerd worden. De vertegenwoordiging van lokale producten in deze schuur, brengt een ode aan de geschiedenis ervan. 

Bij het bezichtigen van de schuur was de populariteit van deze plek voor wandelaars en fietsers (een belangrijk facet van ons doelpubliek) reeds opvallend. De site is gekend door toeristen. Economische functie als toevoeging aan de site lijkt dan ook een meerwaarde

Ook door de nabijheid van de Nederlandse grens zet het bestaan van de lokale Belgische geschiedenis kracht bij. Er kunnen duidelijke verschillen getrokken worden tussen het polderleven en de schuren van hier en over de grens.

Een deel van de site functioneert al als 'toegangspoort' voor het GGS. Door hen wordt dan ook gevraagd naar een 'nieuwe, aan de nieuwe omgeving aangepaste functie'. Het gekozen programma kan hier een invulling aan geven.